วงดนตรีไทย
วงดนตรีไทย ที่ใช้บรรเลงเป็นระเบียบแบบแผนมาแต่โบราณจนถึง ปัจจุบันมีหลายประเภทเช่น วงบรรเลงพิณ วงขับไม้ วงอังกะลุง วงเครื่องกลองแขก วงปี่พาทย์ วงเครื่องสาย และวงมโหรี เป็นต้น ซึ่ง ในที่นี้จะกล่าวถึง วงดนตรีที่ใช้บรรเลงเป็นประจำในปัจจุบันคือ วงปี่พาทย์ วงเครื่องสาย และวงมโหรี
|
วงปี่พาทย์
|
วงปี่พาทย์ คำว่า "ปี่พาทย์" หมายถึงการประสมวงที่มีปี่
และเครื่องเคาะ (ตี) ร่วมด้วย สมัยสุโขทัยได้เริ่มมี
"วงปี่พาทย์เครื่องห้า" ขึ้นมาก่อน โดยใช้เครื่องดนตรี 5 ชิ้น
คือ ปี่ ตะโพน ฆ้อง กลอง ฉิ่ง ต่อมาได้มีวิวัฒนาการมาเป็นลำดับ
จนเจริญถึงขีดสุดในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ โดยมีการเพิ่มระนาด
เข้าไปในภายหลัง วงปี่พาทย์ในปัจจุบันแบ่งออกได้ 6 แบบ
ดังนี้
|
เป็นวงปี่พาทย์โบราณที่มีเครื่องดนตรีน้อยที่สุด
เป็นวงดนตรีที่ใช้บรรเลงประกอบการแสดงโนราห์
และหนังตะลุง เครื่องดนตรีที่ใช้ในวงดนตรีประเภทนี้
ได้แก่
ปี่นอก
ฆ้องคู่
โทน 1คู่
กลองชาตรี 1 คู่ กรับ
ฉิ่ง
ปี่นอก
ฆ้องคู่
โทน 1คู่
กลองชาตรี 1 คู่ กรับ
ฉิ่ง
วงปี่พาทย์ไม้แข็ง
วงปี่พาทย์สามัญสำหรับประกอบการแสดงโขน ละคร ลิเก
และบรรเลงในงานมงคลที่มีพิธีกรรม พิธีการ
เช่น พิธีไหว้ครูดนตรี นาฏศิลป์
งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่ งานบวช เป็นต้น มี 3 ขนาด คือ ปี่พาทย์เครื่องห้า ปี่พาทย์เครื่องคู่ ปี่พาทย์เครื่องใหญ่
ปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องห้า
ู่
ปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องคู่
วงปี่พาทย์ชาตรี
ปี่พาทย์ไม้แข็งเครื่องใหญ่
| ปี่ใน | 1 | เลา | ปี่นอก | 1 | เลา |
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ระนาดเอกเหล็ก | 1 | ราง | ระนาดทุ้มเหล็ก | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง | ฆ้องวงเล็ก | 1 | วง |
| ตะโพน | 1 | ใบ | ฉาบ | 1 |
คู่
|
| กลองทัด | 1 | คู่ | กรับ | 1 | คู่ |
| ฉิ่ง | 1 |
คู่
| โหม่ง | 1 | ใบ |
ปี่พาทย์ไม้นวม มีเครื่องดนตรีคล้ายคลึงกับวงปี่พาทย์ไม้แข็ง เพียงแต่เปลี่ยนจาก ไม้ที่ใช้ตีระนาดเอก เป็นไม้นวม เปลี่ยนจากปี่ เป็นขลุ่ย และเพิ่ม ซออู้เข้าไปบรรเลงด้วยเท่านั้น
วงปี่พาทย์นางหงส์
ใช้เครื่องดนตรีเหมือนกับวงปี่พาทย์ไม้แข็งทุกอย่างนอกจาก-ใช้ ปี่ชวา แทน ปี่ใน
-ใช้กลองมลายู 1 คู่ แทน ตะโพนและกลองทัด
วงปี่พาทย์นางหงส์นี้ใช้บรรเลงเฉพาะในงานศพเท่านั้น
-ใช้กลองมลายู 1 คู่ แทน ตะโพนและกลองทัด
วงปี่พาทย์นางหงส์นี้ใช้บรรเลงเฉพาะในงานศพเท่านั้น
วงปี่พาทย์มอญ
ประกอบด้วยเครื่องดนตรีที่ได้รับอิทธิพลมาจากมอญ ได้แก่ ปี่มอญ
ฆ้องมอญ ตะโพนมอญ และเปิงมางคอก เครื่องดนตรีของวงปี่พาทย์มอญนี้
ปิดทองหรือทาด้วยสีทองเกือบทุกชิ้น วงปี่พาทย์มอญคล้ายกับ
วงปี่พาทย์ไม้แข็ง แต่มีข้อแตกต่างกันดังนี้
ใช้ปี่มอญ แทนปี่ใน
ใช้ฆ้องมอญ แทน ฆ้องวง
ใช้ตะโพนมอญ แทน ตะโพนไทย และ เพิ่มเปิงมางคอกเข้า
(เปิงมางคอก ใช้เปิงมาง 7 ลูกเทียบให้มีเสียงสูง - ต่ำ ตามลำดับผูกร้อยเข้ากับคอกเปิงมาง) วงปี่พาทย์มอญนิยมบรรเลงในงานศพ เพราะมีทำนอง ฟังแล้วโหยหวนชวนให้เกิดความเศร้าใจ
ใช้ปี่มอญ แทนปี่ใน
ใช้ฆ้องมอญ แทน ฆ้องวง
ใช้ตะโพนมอญ แทน ตะโพนไทย และ เพิ่มเปิงมางคอกเข้า
(เปิงมางคอก ใช้เปิงมาง 7 ลูกเทียบให้มีเสียงสูง - ต่ำ ตามลำดับผูกร้อยเข้ากับคอกเปิงมาง) วงปี่พาทย์มอญนิยมบรรเลงในงานศพ เพราะมีทำนอง ฟังแล้วโหยหวนชวนให้เกิดความเศร้าใจ
| ปี่ใน | 1 | เลา |
| ระนาดเอก | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง |
| ตะโพน | 1 | ใบ |
| กลองทัด | 1 | คู่ |
| ฉิ่ง | 1 | คู่ |
| ปี่ใน | 1 | เลา | ปี่นอก | 1 | เลา |
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง | ฆ้องวงเล็ก | 1 | วง |
| ตะโพน | 1 | ใบ | ฉาบ | 1 |
คู่
|
| กลองทัด | 1 | คู่ | กรับ | 1 | คู่ |
| ฉิ่ง | 1 |
คู่
| โหม่ง | 1 | ใบ |
เป็นวงปี่พาทย์ที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติติวงศ์
ทรงปรับปรุงขึ้นสำหรับ บรรเลงประกอบการแสดงละครดึกดำบรรพ์
ซึ่งเป็นละครที่เลียนแบบละครโอเปร่าของชาวตะวันตก เป็นละครที่มีฉากประกอบตามเนื้อเรื่อง ตัวละครร้องเพลงเอง
การที่วงปี่พาทย์ชนิดนี้ ได้ชื่อว่าปี่พาทย์ ดึกดำบรรพ์ เพราะเรียกตามอย่างชื่อละครดึกดำบรรพ์ ที่แสดง
ในโรงละครดึกดำบรรพ์ของเจ้าพระยา เทเวศร์วงศ์วิวัฒน์ (ม.ร.ว. หลาน กุญชร)
**ปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ มีเครื่องดนตรีที่มีเสียงนุ่มนวล ปราศจากเครื่องดนตรีที่มีเสียงดังแกร่งกร้าว เล็กแหลม หรือเสียงสูงมาก ๆ
**ปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์ มีเครื่องดนตรีที่มีเสียงนุ่มนวล ปราศจากเครื่องดนตรีที่มีเสียงดังแกร่งกร้าว เล็กแหลม หรือเสียงสูงมาก ๆ
วงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์
วงปี่พาทย์นางหงส์เครื่องห้า
| ปี่ชวา | 1 | เลา |
| ระนาดเอก | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง |
| กลองมลายู | 1 | ใบ |
| ฉิ่ง | 1 | คู่ |
| โหม่ง | 1 | คู่ |
วงปี่พาทย์นางหงส์เครื่องคู่
| ปี่ชวา | 1 | เลา | ฉิ่ง | 1 | คู่ |
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง | ฆ้องวงเล็ก | 1 | วง |
| กลองมลายู | 1 | คู่ | ฉาบ | 1 |
คู่
|
| กรับ | 1 | คู่ | โหม่ง | 1 | ใบ |
วงปี่พาทย์นางหงส์เครื่องใหญ่
| ปี่ชวา | 1 | เลา | ฉิ่ง | 1 |
คู่
|
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ระนาดเอกเหล็ก | 1 | ราง | ระนาดทุ้มเหล็ก | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง | ฆ้องวงเล็ก | 1 | วง |
| กลองมลายู | 1 | คู่ | ฉาบ | 1 |
คู่
|
| โหม่ง | 1 | ใบ | กรับ | 1 | คู่ |
วงปี่พาทย์มอญเครื่องห้า
| ปี่มอญ | 1 | เลา |
| ระนาดเอก | 1 | ราง |
| ฆ้องมอญวงใหญ่ | 1 | วง |
| ตะโพนมอญ | 1 | ใบ |
| เปิงมางคอก | 1 | ชุด |
| ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ โหม่ง |
วงปี่พาทย์มอญเครื่องคู่
| ปี่มอญ | 1 | เลา | |||
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ฆ้องมอญวงใหญ่ | 1 | วง | ฆ้องมอญวงเล็ก | 1 | วง |
| ตะโพนมอญ | 1 | ใบ | เปิงมางคอก | 1 | ชุด |
| ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ โหม่ง |
วงปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ่
| ปี่มอญ | 1 | เลา | ฉิ่ง | 1 |
คู่
|
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ระนาดเอกเหล็ก | 1 | ราง | ระนาดทุ้มเหล็ก | 1 | ราง |
| ฆ้องมอญวงใหญ่ | 1 | วง | ฆ้องมอญวงเล็ก | 1 | วง |
| ตะโพนมอญ | 1 | ใบ | เปิงมางคอก | 1 | ชุด |
| กรับ | 1 | คู่ | ฉาบ | 1 |
คู่
|
| โหม่ง | 1 | ใบ |
มีเครื่องดนตรี ดังนี้
วงเครื่องสาย
| ี่ขลุ่ยเพียงออ | 1 | เลา | ขลุ่ยอู้ | 1 | เลา |
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ฆ้องวงใหญ่ | 1 | วง | ระนาดทุ้มเหล็ก | 1 | ราง |
| ตะโพน | 1 | ใบ | กลองตะโพน | 1 | ใบ |
| ฆ้องหุ่ย | 1 | คู่ | ซออู้ | 1 | คัน |
| กลองแขก | 1 | คู่ | ฉิ่ง | 1 | คู่ |
| ฉาบ | 1 | คู่ | กรับ | 1 | คู่ |
วงเครื่องสายประกอบด้วยเครื่องดนตรีที่มีสาย
ซึ่งมีเครื่องดีด และเครื่องสีเป็นหลักนำวงโดยซอด้วงแบ่งออกเป็น
วงเครื่องสายวงเล็ก หรือ วงเครื่องสายเครื่องเดี่ยว
| จะเข้ | 1 | ตัว |
| ซอด้วง | 1 | คัน |
| ซออู้ | 1 | คัน |
| ขลุ่ยเพียงออ | 1 | เลา |
| โทน-รำมะนา | ||
| ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ โหม่ง |
วงเครื่องสายเครื่องคู่
| จะเข้ | 2 | ตัว |
| ซอด้วง | 2 | คัน |
| ซออู้ | 2 | คัน |
| ขลุ่ยเพียงออ | 1 | เลา |
| ขลุ่ยหลิบ | 1 | เลา |
| โทน-รำมะนา | ||
| ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ โหม่ง |
วงเครื่องสายผสม
ได้แก่วงเครื่องสาย ที่นำเอาเครื่องดนตรีอื่นๆ
นอกเหนือจากที่กล่าวมา โดยนำเอาเครื่องดนตรีพื้นเมือง
หรือของชาติอื่นเข้ามาร่วมบรรเลงด้วย
เช่น แคน,ระนาด,ขิม,ออร์แกน,เปียโน,หีบเพลงชัก,ไวโอลิน หากนำเครื่องดนตรีชนิดใดมาผสมก็เรียกวงเครื่องสายผสมนั้น เช่น วงเครื่องสายผสมขิม, วงเครื่องสายผสมออร์แกน เป็นต้น
วงมโหรี
ในสมัยอยุธยาวงมโหรีเกิดขึ้นมาจากการดัดแปลงวงขับไม้ในอดีตโดยนำพิณมาร่วมบรรเลงดัวยซึ่งเดิมมีีเครื่องดนตรีเพียง 2 ชิ้น แล้วเปลี่ยนคนขับลำนำมาเป็นคนร้อง และตีกรับพวง เปลี่ยนจากบัณเฑาะว์เป็นโทน พร้อมกับเพิ่มรำมะนา และขลุ่ยไปประสมร่วม ปัจจุบันวงมโหรีจะมีเครื่องดนตรีที่ประกอบด้วย เครื่องดีด สี ตี เป่า รวมกันเป็นการนำเอาวงปี่พาทย์ไม้นวม และวงเครื่องสายมาบรรเลงร่วมกันและเพิ่ม ซอสามสาย
ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีสำคัญในวงมโหรีเข้าด้วยกัน ส่วนเครื่องดนตรีในวงปี่พาทย์ ซึ่งได้แก่ระนาดและฆ้องวงได้ทำการประดิษฐ์ให้มีขนาดเล็กลง
เรียกว่าระนาดมโหรี และฆ้องมโหรี หรือฆ้องกลางวงมโหรีในปัจจุบันมี
3 ขนาด
3 ขนาด
วงมโหรีเครื่องเล็ก หรือวงมโหรีเครื่องเดี่ยว
| ซอสามสาย | 1 | คัน |
| ระนาดเอก | 1 | ราง |
| ฆ้องกลาง | 1 | วง |
| จะเข้ | 1 | ตัว |
| ซอด้วง | 1 | คัน |
| ซออู้ | 1 | คัน |
| ขลุ่ยเพียงออ | 1 | เลา |
| โทนมโหรี | 1 | ใบ |
| รำมะนามโหรี | 1 | ใบ |
| ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ ,โหม่ง |
วงมโหรีเครื่องคู่
| ซอสามสาย | 1 | คัน | ซอสามสายหลิบ | 1 | คัน |
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ฆ้องกลาง | 1 | วง | ฆ้องวงเล็ก | 1 | วง |
| ซอด้วง | 2 | คัน | ซออู้ | 2 | คัน |
| จะเข้ | 2 | ตัว | ขลุ่ยเพียงออ | 1 | เลา |
| ขลุ่ยหลิบ | 1 | เลา | โทนมโหรี | 1 | ใบ |
| รำมะนามโหรี | 1 | ใบ | ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ ,โหม่ง |
วงมโหรีเครื่องใหญ่
| ซอสามสาย | 1 | คัน | ซอสามสายหลิบ | 1 | คัน |
| ระนาดเอก | 1 | ราง | ระนาดทุ้ม | 1 | ราง |
| ระนาดเอกเหล็ก | 1 | ราง | ระนาดทุ้มเหล็ก | 1 | ราง |
| ฆ้องกลาง | 1 | วง | ฆ้องวงเล็ก | 1 | วง |
| ซอด้วง | 2 | คัน | ซออู้ | 2 | คัน |
| จะเข้ | 2 | ตัว | ขลุ่ยเพียงออ | 1 | เลา |
| ขลุ่ยหลิบ | 1 | เลา | โทน-รำมะนามโหรี | 1 | คู่ |
| ขลุ่ยอู้ | 1 | เลา | ฉิ่ง ,ฉาบ ,กรับ ,โหม่ง |
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น